عطنا - عضو گروه برنامه ریزی اجتماعی دانشگاه علامه طباطبایی معتقد است دولت برای هر لیتر بنزین حداقل 15 هزار تومان یارانه می دهد که این یارانه توسط دهک های بالای جامعه مورد استفاده قرار می گیرد و دهک های پائین از این یارانه محروم اند.
علی خاکساری عضو هیات علمی دانشکده علوم اجتماعی دانشگاه علامه طباطبایی است و در حوزه ی برنامه ریزی و مدیریت شهری و مسئله حمل و نقل شهری دارای سابقه ی پژوهشی قابل ملاحظه است. وی مدت ها است که از عرصه ی رسانه ها فاصله گرفته و این مصاحبه به صورت افتخاری با عطنا انجام شده است.
عضو گروه برنامه ریزی اجتماعی دانشکده علوم اجتماعی علامه با اشاره به اینکه پرداخت یارانه سوخت توسط دولت به سود دهک های بالای جامعه است، خاطر نشان کرد: پرداخت یارانه سوخت به سود دهک های بالای جامعه است. هم اکنون حدود 60 درصد مردم ایران خودروی شخصی دارند و حدود 40 درصد متاسفانه، امکان خرید خودروی شخصی را ندارند. بنابراین بهتر است شیوه هایی اجرایی شود که به طور کلی یارانه بنزین داده نشود، در این چند سال قیمت همه کالا ها رو به تزاید است و تنها چیزی که ثابت باقی مانده، قیمت بنزین بوده است.
وی ادامه داد: ما در مقایسه با سایر کشورها بنزین ارزانتری عرضه می کنیم، اما بنزین ما عادلانه توزیع نمی شود، به خصوص که 40 درصد خانوارهای ایرانی اتومبیل شخصی ندارند و از نعمت آن محروم اند، این افراد نه تنها از نعمت خودروی شخصی محروم اند بلکه از یارانه ی خودرو هم محروم اند، در وهله نخست اعتقاد دارم که قیمت سوخت باید واقعی شود همانطور که درآمدها باید واقعی بشود. حال باید پرسید که چرا افزایش قیمت بنزین با عکس العمل قشر فرودست مواجه می شود، یعنی همان افرادی که اصلا یارانه سوخت به آنها اختصاص نمی یابد.
دولت روزانه 900 میلیارد تومان یارانه ی سوخت می دهد
خاکساری با اشاره به ذهنیت تاریخی ایرانیان درباره ی سوخت بیان داشت: مردم ما چنین ذهنیتی دارند، از آنجایی که ما منابع نفت و گاز داریم، می پندارند که مشتقات آن هم باید رایگان یا با قیمت ارزان تری عرضه شود، ضمن اینکه این ذهنیت هم هست که هرگاه قیمت سوخت افزایش پیدا می کند، قیمت همه چیز همزمان با آن بالا می رود. در صورتی که مردم ما بر روی افزایش قیمت سایر اقلام کمتر حساس اند، مثلاَ قیمت کرایه خانه، قیمت گوشت، قیمت میوه و حتی تخم مرغ، واقعا قیمت برخی از کالاها سه برابر شده است، مردم مجبور شدند که این افزایش سه برابری قیمت مسکن را بپذیرند ولی اعتراض نمی کنند و این امر قابل تامل است.
وی افزود: اما زمانی که قیمت سوخت می خواهد افزایش پیدا کند عکس العمل نشان می دهند. دلیل آن هم همان ذهنیت تاریخی است. در حالی که دولت برای 60 درصد مردم جامعه که به طور میانگین روزانه 60 میلیون لیتر بنزین مصرف می کنند، روی هر لیتر بنزین حداقل15 هزار تومان یارانه می دهد، این یعنی دولت روزانه 900 میلیارد تومان یارانه ی سوخت می دهد، در حالی که این یارانه می تواند صرف آموزش، بهداشت و حمل و نقل عمومی بشود.
وی گفت: پرداخت یارانه ی سوخت بر اساس مدل فعلی، بدان معناست که دهک های پائین جامعه که امکان خودرو خریدن ندارند، از یارانه سوخت هم بی بهره اند و هیچ سودی از یارانه ای که دولت به سوخت می دهد نمی برند، آن هم در شرایطی که خیل قابل توجهی از افرادی که خودرو دارند، ماشین دوم و حتی سومی هم دارند.
یارانه سوخت باید صرف آموزش، بهداشت و توسعه حمل و نقل عمومی شود / قیمت سوخت و خودرو واقعی شود
خاکساری پرداخت هرگونه یارانه ی سوخت را به ضرر دهک های فرودست دانست و افزود: اگر یارانه سوخت قطع بشود، و دولت به جای آنکه بودجه حمل و نقل عمومی را کاهش بدهد، یارانه را صرف آموزش، بهداشت و توسعه حمل و نقل عمومی بکند، آن 40 درصدی که فاقد خودرو هستند نیز بهره مند می شوند.
وی تصریح کرد: ممکن است بگوئید آنهایی هم که ماشین ندارند، از نرخ ارزان کرایه تاکسی و تاکسی های اینترنتی استفاده می کنند، در صورتی که اینگونه نیست. ناوگان تاکسیرانی کشور فرسودگی قابل ملاحظه ای دارد و در بسیاری موارد امکان خدمت رسانی با کیفیت مطلوب را ندارد همچنین نرخ تاکسی های اینترنتی هم به قیمت بنزین واقعی نزدیک تر است. بنابراین اختصاص یارانه ی سوخت به طور کل به ضرر قشر فرودست است.
وی تاکید کرد: در مقابل باید گفت دهک های بالا مقصر نیستند، چرا که این وضعیت انتخاب آنها نبوده است، معضل آنها قیمت خودرو است، متاسفانه قیمت خودرو در کشور ما شاید 20 برابر قیمت جهانی باشد، بنابراین در مقایسه با تراز جهانی بسیار گران تر است؛ تازه اگر مسئله ی کیفیت خودرو را در نظر نگیریم. بعضی می پندارند که با سوخت ارزان قیمت گرانی خودرو را باید جبران کرد، در حالیکه قیمت خودرو به قیمت سوخت هیچ ربطی ندارد، قیمت خودرو باید واقعی شود، قیمت بهترین خودرو، باید معادل شش ماه کار یک کارمند باشد. بنابراین نه قیمت سوخت واقعی است، نه قیمت خودرو و هر دو باید واقعی شوند. قیمت واقعی سوخت هزینه واقعی استفاده از خودرو شخصی را مشخص می کند، و واقعی شدن آن ها می تواند مدیریت سیاست های حمل و نقلی را ممکن کند.
وی در خاتمه بیان داشت: من مسئله ای با تغییر قانون و ضوابط ندارم، مسئله ی من نظارت و کنترل بر اجرای صحیح ضوابط است. مسئله ی کشور ما این است که نظارتی بر اجرای ضوابط وجود ندارد. اگر شفاف سازی شود، صادقانه طرح موضوع شود و مردم بفهمند قرار است منابع عمومی به صورت عادلانه اختصاص یابد و عادلانه توزیع شود، حساسیت کمتری نشان می دهند.
عطنا را در شبکه های اجتماعی دنبال کنید: