۱۷ تير ۱۴۰۰ ۱۱:۵۲
کد خبر: ۳۰۲۸۶۰

عطنا - نگاهی گذرا به تاریخ دانشگاه - در معانی مختلف آن - گویای آن است که با وجود تمام فراز و نشیب ها و خدمات و انحراف ها، دانشگاه همواره مهد اصلی فضلیت و فرزانگی بوده است. دانشگاه یک ساختار ذهنی و معنایی است که بنیاد آن بر آموزش و تولید دانش قرار گرفته، انسان هایی بزرگ و تاریخ ساز در آن ظهور یافته اند و گونه ها و شکل های مختلف آن در مهدهای متفاوت فرهنگی رشد و نمو کرده است.

 

اما همین نهاد بالنده همواره در بسترها و شرایط مختلف تاریخ مورد طعن و هجمه فرومایگانی بوده که نه فقط با دانشگاهیان که با نهاد آفرینش گر دانشگاه در ستیز بودند و فرهیختگان دانشگاهی هیچ گاه از تعرض و آزارهای آنها در امان نبوده اند.

 

البته همین تعارض آنها را آبدیده تر و توان آنها را برای حل مشکلات عصر خود افزون تر کرده است. این را اندیشمندان گوناگونی که گام به طریق دانشگاه پژوهی گذارده اند بیان کردند مانند مک اینتایر که دانشگاه را عرصه رویاروی خداباوران فرهیخته با خداستیزان و اخلاق و ضداخلاق دانسته است. گرچه بیان زیباتر از آن در قرآن کریم آمده است که از اهل علم و دانش در تعبیر جاودان یرفع الله الذین آمنوا و الذین اوتوالعلم درجات یاد شده و از فرومایگان با عبارت ویل لکل همزه لمزه.


این داستان نهاد دانشگاه در تمدن تاریخ ساز ایران و اسلام نیز بوده است. سرنوشت نخستین دانشگاه جامع به نام ربع رشیدی که فرهیخته ای چون رشیدالدین فضل الله آن را برساخت و به افتخار تاریخ ایران بدل کرد و سیاست پیشگان مغول تباری که شمشیر تخریب بر این بنای تمدن ساز کشیدند، داستان تاریخی فرزانگی و فرومایگی است؛ سرانجام تقابل فرزانگی و فرومایگی به پایداری نهاد فرزانگی انجامید. حوزه های علمی و دانشگاه عصر جدید بخصوص در دوران پس از انقلاب اسلامی ماندگار شدند و به مهد تحول اندیشگی و اجتماعی بدل گردیدند و ریشه درختان تناور فرزانگی را در جامعه فرهنگ پرور ایران کاشتند.


تمام کسانی که گام به دانشگاه بزرگی با نام مبارک علامه طباطبائی گذارده اند دریافته اند که این یگانه پایگاه علوم انسانی نمادی از معرفت و اخلاق و محل گردهم آیی اهالی فرهنگ و فضیلت است که در حدود ۶۴ سال حیات خویش، با وجود پاره ای از کاستی های فیزیکی و مادی اثراتی گرانقدر بر جامعه علمی ایران گذارده است.

 

گر چه دانشکده ها و تاریخچه های متفاوت آنها اندکی در شکل دادن به هویت یکپارچه دانشگاهی مشکل آفرین بوده است اما بتدریج ساختار معنایی و شکل سازمانی دانشگاه به گونه ای مستحکم شد که امکان برهم زدن آن از میان رفته است. خوشبختانه این استحکام به گونه ای است که حتی وقتی افرادی بر خلاف این سازه پایدار ذهنی و به منظور در هم ریختن آن وارد عمل شدند، بتدریج در درون این نظام معنایی فضیلت محور جذب شده و تک تک آنها به کاروان فرهیختگی پیوستند.


در طول سال ها، تلاش هایی برای تغییر ماهیت این مولود مبارک جامعه علوم انسانی و اجتماعی شد. کسانی نسبت فساد و ناتوانی به استادان و کارکنان شریف این دانشگاه دادند، گروهی با ایجاد رعب و وحشت تلاش کردند تا انگیزه ها و انرژی پیش برنده این کاروان معرفت را از میان ببرند و گروهی نیز سعی کردند با ایجاد گرداب های ناشی از مجادلات سیاسی - جناحی، این نهاد پربار را از ماهیت دانشی خود تهی ساخته آن را به عرصه تاخت و تاز منافع ستیزه جویان اهل قدرت بدل کنند.

 

اما نهالی که به نام علامه طباطبائی کاشته شده بود ریشه دارتر و تناورتر از آن بود که با این تندبادها از جا کنده شود. کسانی که هر از گاهی قلم تهمت و خشونت به دست گرفته و گاه نیز با چماق تندروی پای به میدان تخریب گذاردند در اندک زمانی از کار و یاد افتادند و فقط فلز گرانبهای فرهیختگی را در دانشگاه آبدیده تر کردند.


امروز دانشگاه علامه طباطبائی به یکی از افتخارات آموزش عالی ایران بدل شده است. دانشگاهی که یکی از دانشگاه های برتر کشور با امکاناتی درخور شناخته می شود، مهد علوم انسانی و اجتماعی است و خدماتی فراموش نشدنی و تاریخی به جامعه ایران کرده است. امروز دانشگاه علامه مرکز نظریه پردازی در حوزه علوم انسانی و اجتماعی است و استادان فرزانه اش نه فقط نظریه های زبان شناسی و مردم شناسی بومی ارائه کرده اند بلکه در فرانظریه روابط بین الملل، اقتصاد ایران، تفسیر و نقد ادبی و نظریه های تعلیم و تربیت اندیشه های نوینی مبتنی بر نیازهای بومی و اندیشه های خود ارائه کرده اند.

 

امروز دانشگاه علامه به مهم ترین دانشگاه در تحول علوم انسانی بدل شده است و یکی از دانشگاه های رتبه ممتاز داخلی و محور مبادلات دانشگاهی در منطقه و بخش هایی از جهان مانند اسپانیا و روسیه است. با شکل گرفتن یکی از زیباترین پردیس های دانشگاه به کانون بسیاری از اندرکنش های علمی بدل شده و نسبت استاد به دانشجوی و سطح آموزش آن به بالاترین سطوح ملی رسیده است. امکانات رفاهی دانشجویان در آن زبانزد است و در جشنواره های فرهنگی و دانشجویی همواره بر صدر می نشیند. تولیدات پژوهشی آن به طرز روزافزونی در حال رشد است و مراکز رشد و نوآوری آن الگوی نوینی از کارآفرینی ارائه کرده اند.

 

دانشگاه علامه طباطبایی امروز، اولین دانشگاهی است که پیشگام برنامه شفافیت عملکرد بوده و با اطمینان از مسیر درست گذشته، عملکرد خود را به شکلی شفاف در معرض ذینفعان دانشگاه، اصحاب آموزش عالی و افکار عمومی ایران قرار داده است و از این رهگذر تلاش کرده الگویی از حکمرانی خوب را در نهاد دانشگاه در جامعه ایران ارائه کند.

 

همه اینها نشانگانی از جهش دانشگاه در مسیر فرزانگی و ریشه دار شدن آن در جامعه علم و فرهنگ است. این امر ثمره شصت سال مجاهده استادان و فرهیختگان و آزاد زنان و بزرگمردانی است که با وجود کوشش فرومایگان این نهال یگانه را به باغی مصفا بدل کردند. باغی که بی گمان مسیر ثمردهی اش تداوم خواهد یافت و مردان و زنانی که در نهایت سلامت و قانونمندی و مظلومیت این مهم را عملی ساختند ضامن این تداوم خواهند بود. آنها ستارگان درخشانی هستند که نور وجودشان هرگز خاموش نخواهد شد و بی بهرگان از فضیلت نخواهند توانست گردی بر دامان پربرکتشان بنشانند.

منبع: روزنامه ایران

ارسال نظر
نام:
ایمیل:
* captcha:
* نظر:
پر بازدیدها
آخرین اخبار