عطنا- یک استاد دانشگاه معتقد است در موضوع FATF چه موافقان و چه مخالفان پیوستن ایران به این گروه از نتایج اجرای توصیه نامه های FATF اطلاعات کاملی ندارند، بلکه مخالفان روی جمله «پیوستن به FATF باعث هزینه های قطعی خواهد شد» و موافقان روی جمله «دستاوردهای پیوستن به FATF محتمل هستند» تاکید می کنند.
نشست بررسی ابعاد سیاسی، حقوقی و بانکی اجرای استانداردهای گروه ویژه اقدام مالی (FATF)در ایران، با همکاری دانشکده حقوق و علوم سیاسی دانشگاه علامه طباطبایی و با حضور دکتر امین جعفری به عنوان مدیر نشست و سه تن از اعضای هیئت علمی این دانشگاه، دکتر پوریا عسکری، دکتر میترا راه نجات و دکتر محمد جواد محقق نیا در روز دوشنبه سوم خرداد به صورت مجازی برگزار شد.
ابتدا امین جعفری، اهداف نشست را بیان کرد و با طرح این سوال که چرا FATF تا این اندازه در اقتصاد ایران مسئلهی بحث برانگیز و تاثیرگذاری بوده است؟، از دکتر عسکری خواست تا دیدگاه های خود را حول این محور بیان کند.
پوریا عسکری در ابتدای سخنان خود با اشاره به اینکه به طور کلی سه محور چرایی وجود FATF، چیستی مقررات FATF و نحوه تعامل رویکرد ایران در خصوصFATF ، قابل توجه است، گفت: «شفافیت در نظام های مالی و پولی بین المللی خواسته عمومی است، هر چند امروزه دولت ها موظف هستند که در مسائل مالی شفافیت لازم را داشته باشند.»
او ادامه داد: «ما امروزه با دو پدیده ویرانگر پولشویی و تروریسم در عرصه سیاسی و اقتصاد بین الملل روبرو هستیم که پولشویی بزرگ ترین مانع در بحث شفافیت پولی و مالی می باشد.»
این استاد دانشگاه با طرح این سوال که آیا وجود FATF صرفا به ایجاد شفافیت و مبارزه با پولشویی و تروریسم بر می گردد یا نظام هژمون در پشت این فضای فکری اهدافی را برای خود دنبال می کند؟، گفت: «حقیقت این است که ساختارهای بین المللی کمابیش در خدمت نظام هژمون هستند.»
عسکری درباره چیستی مقررات FATF گفت: «در سیستم FATF ما شاهد این هستیم که نظام هژمون در کنار حقوق بین الملل یک مدل دیگر از ضمانت اجرا را ایجاد می کند و ما شاهد این ضمانت اجرا به صورت اخص در FATFهستیم اما نمی توانیم از آن غافل شویم.»
او سپس درباره اینکه نحوه تعامل ایران با سازمانی همچون FATF باید چگونه باشد؟، گفت: «سه موضوع کشور ما را در برابر FATF خاص و متفاوت می کند. اول اینکه ما در خط مقدم مبارزه با تروریسم هستیم. در بحث تروریسم ما قربانی تروریسم هستیم در حالی که همیشه مورد این اتهام قرار داریم که از تروریسم حمایت می کنیم. و سوم اینکه در بحث شفافیت از آنجا که ما قربانی تحریم های غیرقانونی هستیم نمی توانیم شفاف عمل کنیم.»
عسکری در پایان به سه رویکرد ایران در برابر FATF اشاره کرد و گفت: «رویکرد اول و دوم پذیرش مطلق و رد مطلق توصیه های FATF می باشد که عملا شدنی نیست؛ اما رویکرد سوم که رویکرد اکثریت کشورهای جهان است رویکرد کج دار و مریز و اصطلاحا یکی به نعل و یکی به میخ زدن می باشد.»
در ادامه محمد جواد محقق نیا در پاسخ به موافقان الحاق ایران به FATF کشور سوئیس را مثال زد که به بسیاری از تعهدات FATF عمل نکرده و دچار مشکل هم نشده است.
او ادامه داد: «لذا اینکه ما ادعا کنیم اگر ما استثنا شویم دچار مشکل می شویم درست نیست و اگر روزی بخواهیم به این معاهده بپیوندیم قاعدتا باید ملاحظات خود را داشته باشیم.»
این استاد دانشگاه با بیان اینکه بسیاری از کشورهای تحریم شده به وسیله امریکا عضوFATF هستند، گفت: «ایران بسیار متفاوت تر از بسیاری کشورهاست.»
او همچنین با رد این ادعا که عدم عضویت در FATF موجب تشدید تحریم ها شده است، گفت: «هیچ کدام از بندهای FATF دستور به قطع رابطه بانکی با ایران نمی دهد. در نتیجه مشکلات بانکی در ایران هیچ کدام مرتبط با FATF نیست و آنچه موجب قطع روابط بانکی ایران شده است تحریم های ثانویه آمریکاست.»
محقق نیا در ادامه گفت: «اگر FATF را بپذیریم همین ۸۰ میلیارد دلار مبادله ای که کشور انجام می دهد را باید شفاف سازی کنیم و اینگونه عملا تحریم های ایران را کامل خواهیم کرد.»
او در پاسخ به این سوال که آیا اگر ایران FATF را نپذیرد دوستانی مانند چین و روسیه ارتباط خود را با ایران قطع نمی کنند؟، گفت: «چین و روسیه نقش خاصی در FATF ندارند و اگر سطح همکاری های آنان با ایران کاهش یافته است به خاطر رفتارهای دولت ایران در هشت سال اخیر است و پذیرش FATF در شرایط کنونی کشور موجب مشکلات بیشتر خواهد شد.»
اما در ادامه این نشست، میترا راه نجات نخست با بیان مسائل کوتاهی در مورد FATF و قوانین آن و تصدیق مسئله شفافیت که پیشتر در مورد آن صحبت شد، گفت: «بحث مهمی که وجود دارد این است که FATF به دنبال به اشتراک گذاشتن بیرونی اطلاعات نیز هست و هیچ مکانیزم خودکار و اجباری در این زمینه مطرح نکرده است و فقط در رابطه با موارد مشکوک به دنبال این مورد هست.»
این استاد دانشگاه ادامه داد: «سازمان های تروریستی حدود ۳.۶ میلیارد دلار منابع مالی موجود در کل دنیا را در اختیار دارند و دوم اینکه تروریسم و پولشویی با هم ارتباط مستقیم دارند و در FATF مرجع شناسایی گروه های تروریستی خود سازمان ملل است.»
او پیرامون سیاست گذاری ایران در مواجهه با FATF گفت: «چند مورد از الزامات FATF پیشتر در دوران احمدی نژاد در ایران پذیرفته شده است.»
راه نجات با نام بردن از چند تن از مخالفان FATF در مجمع تشخصیص مصلحت نظام و بیان ادله آنها در این زمینه و همچنین ادله موافقان پیوستن به FATF و توضیحاتی در خصوص سوئیفت های چینی و روسی اظهار کرد: «دو طرف چه موافقان و چه مخالفان پیوستن به FATF از نتایج اجرای توصیه نامه های FATF اطلاعات کاملی ندارند، بلکه مخالفان روی جمله «پیوستن به FATF باعث هزینه های قطعی خواهد شد» و موافقان روی جمله «دستاوردهای پیوستن به FATF محتمل هستند» تاکید می کنند.»
این نشست در پایان با جمع بندی دکتر جعفری حول محور مباحث مطرح شده و پرسش های جمعی از دانشجویان و پاسخ گویی اساتید به پایان رسید.
گزارش از: شکیبا محمدی