مصائب علوم اجتماعی در ایران چه هستند؟ مقصود فراستخواه در تازهترین اثر خود با عنوان علوم انسانی و مسئله تأثیر اجتماعی به بررسی این مسئله پرداخته است.
به گزارش پایگاه خبری - تحلیلی دانشگاه علامه طباطبائی (عطنا) نشست علمی نقد و بررسی کتاب علوم انسانی و مسئله تأثیر اجتماعی بههمت گروه جامعهشناسی علم و فناوری انجمن جامعهشناسی ایران با همکاری دانشگاه علامه طباطبایی و پژوهشگاه علوم انسانی و مطالعات فرهنگی، به دبیری دکتر یعقوب موسوی، عضو هیئت علمی دانشگاه الزهرا، شنبه، 16 آذرماه به صورت برخط برگزار شد.
در این نشست دکتر محمد فاضلی، عضو هیئت علمی دانشگاه شهید بهشتی، دکتر ابراهیم اخلاصی، عضو هیئت علمی دانشگاه علامه طباطبایی بهعنوان ناقد، به بیان دیدگاه خود درباره کتاب «علوم انسانی و مسئله تأثیر اجتماعی» و نقد بررسی این کتاب پرداختند.
همچنین، دکتر مقصود فراستخواه نیز در این نشست علمی حضور داشت و درباره کتاب خود توضیحاتی ارائه داد.
دکتر یعقوب موسوی، عضو هیئت علمی دانشگاه الزهرا نیز بهعنوان مدیر نشست و مدیر گروه جامعهشناسی علم و فناوری انجمن جامعهشناسی دانشگاه الزهرا در این نشست علمی حضور داشت.
دکتر مقصود فراستخواه، استاد مؤسسه پژوهش و برنامهریزی آموزش عالی و صاحب اثر درباره محتوای کلی کتابش گفت: «این کتاب شامل 11 فصل میشود. فصل نخست به نوعی مسئلهمند کردن موضوع است که چطور رشد علم در ایران ارزنده شده و چطور ماشین تند مقاله در ایران جا افتاده است؛ سوخت این ماشین چیست و چگونه میتوان آن را فراهم کرد و چه مشکلاتی ممکن است از طریق این ماشین تند مقاله ایجاد شود. چراکه ممکن است علمورزی در ایران و همچنین علوم انسانی را درگیر کند.
نویسنده کتاب علوم انسانی و مسئله تأثیر اجتماعی اضافه کرد: «بحث فرهنگی و رشد علمی و بهطور خاص وضع علوم انسانی و علوم اجتماعی در این رشد علمی نشان داده شده و مسئلهمندی علوم اجتماعی و انسانی در ایران عمل شده و ضمناً تأکید شده است که علوم انسانی و اجتماعی فقط یک مسئله بومی، ملی و ایرانی نیست، در واقع یک مسئله جهانی است.
نخستین محققان علوم انسانی جدید به نحوی شواهدی به دست آوردهاند که هشت نسل علوم انسانی قصد دارند نشان دهند که چقدر علوم انسانی در این سرزمین در چند دهه اخیر مسئلۀ مهمی بوده و حرفی برای گفتن در این جامعه داشته، این موضوع در فصل سوم کتاب توضیح داده شده است. همچنین چگونه علوم انسانی جدید بهجای معرفتهای سنتی پیشین، معرفتهای جدید را جایگزین کرده است.»
دکتر ابراهیم اخلاصی، عضو هیئت علمی دانشگاه علامه طباطبایی و استاد علم و فناوری، در این نشست به نقد کتاب دکتر فراستخواه پرداخت و گفت: «نقد به معنی پرداختن به کاستیها و وجوهات منفی است که این یک تلقی رایج است.
اما بنده اعتقاد دارم وقتی نقدی صورت می گیرد، همزمان ارائهای از وجوه مثبت و نقطه قوت کار نیز وجود داشته باشد، چراکه اشاره به کاستیهایی که در هر متن و درهر اثر مکتوبی که وجود دارد، علی القاعده پیش میآید.
بدین منظور به نقاط قوت کتاب خواهم پرداخت. یعنی نقاط قوتی که به نوعی کار را واقعا ممتاز کرده و من از همین جایگاه خدمت استادان محترم به ویژه دکتر فراستخواه اعلام میکنم که این کتاب برای بنده یک زمینهای را فراهم کرد که برخی از وجوه آن را درک کنم و صورت مسئله جدید را در قالب پابلیشهای علمی طرح کنم.»
او یادآور شد: «اما در مورد نقاط قوت کار، این بخش از صحبتهای بنده ذیل دو عنوان قابل طرح است، درواقع نقاط قوتی که به نوعی جنبه ادبی دارند و باید از لحاظ نوع قلم و از این زاویه به کتاب نگریست و درباره آن اندیشید همچنین نقاط قوتی که وجه محتوایی دارند.
با توجه به وجه ادبی مطلبی که در این کتاب وجود دارد، این نکته برای بنده خیلی جذاب و حائز اهمیت بود. باید گفت که استفاده موجز و اصطلاحا قله و دله، از تعابیر و عباراتی که باعث میشوند، مطالب اصطلاحا در ذهن بچسبند، از نقاط قوت کار هستند پس باید گفت که این تعابیر خیلی خاص هستند. همچنین اشاره به علوم انسانی آیندهاندیش، به تعبیری علوم انسانی افقنگر که بنده با این دیدگاه نویسنده موافق هستم.»
دکتر محمد فاضلی، عضو هیئت علمی دانشگاه شهید بهشتی عنوان کرد: «این کتاب شاید برای اولین بار در این حجم و با این میزان از دقت، مبحث اثر علوم اجتماعی را تحلیل کرده باشد. مثلاً در فصل نهم درباره اهمیت علوم اجتماعی و علوم انسانی نوشته شده است.
اما برخی از افراد شجاعت مطرح کردن این سخن را ندارند و طرف مقابلی در عرصه سیاست وجود دارد که دائم قصد دارد، این مهم بودن را به خصوص، علوم اجتماعی مدرن را زیر سوال ببرد و از این جهت شاید کتاب ظاهرا در جهت مطالعات آموزش عالی، مطالعات علم و جامعهشناسی و.. قرار گیرد اما عمیقاً سیاسی است و به این مقوله میپردازد.
فاضلی خاطرنشان کرد: «نکته دوم درباره مشکلات درونی و بیرونی علوم اجتماعی است و در کتاب دکتر فراستخواه، صرفاً نوشته نشده که وضع کنونی دولت و جامعه اینگونه است. در بخشی از کتاب، درباره مشکلات مشروعیت و معرفتشناختی علوم انسانی، مناقشه علوم انسانی، سکولار اسلامی، مشکل آزادی آکادمیک که بر مبنای علوم انسانی است، ورودیهای ضعیف به علوم انسانی، اعتبار علوم انسانی، مخفی شدن تأثیر اجتماعی در علوم انسانی بحث شده است. در واقع این کتاب حاوی یک آسیبشناسی درونی و بیرونی علوم اجتماعی است و برای یک اجتماع و همچنین یک سیاست مورد استفاده قرار میگیرد.»
خبرنگار: فاطمه چولکی / دبیر: فاطمه ملک محمدی