۲۰ مرداد ۱۴۰۰ ۱۲:۵۹
کد خبر: ۳۰۲۹۳۴

عطنا - قرن بیست و یکم قرن ارتباطات نامیده شده و بدون شک مهم ترین ابزار ارتباطی در این قرن اینترنت است که زندگی بشر را دستخوش تغییرات بسیاری کرده است. در کنار فواید بسیار اینترنت، نمی توان از مضرات آن غافل شد. در این میان اینترنت می تواند برای دولت ها بیش از هر بازیگر اجتماعی دیگری باعث دردسر باشد چرا که قدرت و حاکمیت دولت ها را مورد تهدید قرار می دهد. از این منظر مفهوم حکمرانی مجازی سالهاست که مطرح شده و بسیاری از کشورها برای مدیریت و کنترل فضای مجازی قوانین مختلفی را وضع کرده‌اند.
 
اخیرا در ایران هم طرحی برای مدیریت فضای مجازی در مجلس مطرح شده است که اگرچه عنوان آن «طرح صیانت از حقوق کاربران در فضای مجازی» است، اما به باور برخی از کارشناسان و همین‌طور عده زیادی از کاربران، هدف آن محدود کردن دسترسی به اینترنت و برخی شبکه های اجتماعی است. فارغ از صحت و سقم این ادعاها، بر کسی پوشیده نیست که فضای مجازی نیز همچون فضای واقعی نیازمند وضع قوانین برای ایجاد نظم و ممانعت از هرگونه تضییع حقوق کاربران است؛ موضوعی که در کشورهای دیگر سال هاست که اجرایی شده است.
 
در این راستا عطنا به بررسی چگونگی مدیریت فضای مجازی در کشورهای دیگر پرداخته است. در گزارش اول قوانین فضای مجازی در امریکا و کره جنوبی بررسی شد و اکنون نحوه مدیریت فضای مجازی در روسیه و چین پیش روی شماست.
 
روسیه چگونه فضای مجازی را کنترل می‌کند؟
روسیه به عنوان یکی از قدرت‌های برتر نظامی دنیا، همانند بسیاری از کشورها همیشه چالش‌هایی با فضای مجازی داشته و محدودیت‌هایی در استفاده از اینترنت را برای شهروندان خود اعمال کرده است. روسیه برای تقویت هرچه بیشتر حاکمیت و مدیریت خود در فضای مجازی، اینترنت ملی را تحت قانونی موسوم به «حاکمیت اینترنت روسیه» راه‌اندازی کرده و امکان استقلال کامل فضای مجازی را تحت یک شبکه اینترنت محلی با عنوان «رونت» فراهم کرده است. همچنین این کشور برای حفظ و توسعه حاکمیت فضای مجازی سرویس‌های مشابه با سرویس‌های جذاب تحت وب آمریکایی راه‌اندازی کرده است.
 
در همین راستا تأکید بر چندجانبه گرایی در مدل حکمرانی اینترنت جهانی در چارچوب سازمان ملل، مقابله با هژمونی آمریکا بر بستر اینترنت موجود و نیز توجه به الگوی مستقل توسعه فضای مجازی بر اساس ساختار و اقتضائات بومی و اعمال محدودیت و فیلترینگ در برابر پلتفرم‌های خارجی که حاضر به همکاری و رعایت الزامات قانونی داخلی نیستند، از دیگر اقدامات مهم روسیه در حوزه حاکمیت سایبری است.
 
ترویج ممیزی در مبدأ
هسته‌ اصلی مدیریت فضای مجازی کشور روسیه بر عهده وزارت توسعه دیجیتال، ارتباطات و رسانه‌های جمعی بوده و این وزارتخانه، یک هیئت اجرایی فدرال است که بر رسانه‌ها، از جمله رسانه‌های الکترونیکی و ارتباطات جمعی، فناوری اطلاعات و ارتباطات مخابراتی نظارت دارد.
 
همچنین اتحادیه «اینترنت ایمن» بزرگ‌ترین سازمان در روسیه است که به مقابله با محتوای نامطلوب در اینترنت می‌پردازد. هدف این اتحادیه آن است که جامعه متخصصان و بازیگران صنعتی را ترغیب کند تا خود به کنترل محتوا بپردازند و بدین ترتیب از سانسور شدن در امان بمانند. به بیان دیگر، می‌توان گفت هدف اصلی این اتحادیه ترویج ممیزی در مبدأ است.
 
قطع ارتباط با شبکه جهانی در مواقع اضطراری
در قانون داده روسیه که در سال ۲۰۱۵ وضع ‌شده، رسانه‌های اجتماعی ملزم به ذخیره هرگونه اطلاعات در مورد روس‌ها در سرورهای داخل این کشور هستند. ناظر ارتباطات روسیه «لینکدین» را مسدود و همین‌طور فیس‌بوک و توییتر را به دلیل عدم شفاف‌سازی، جریمه کرد. در جهت حاکمیت و کنترل بیشتر در نوامبر سال ۲۰۲۰ قانونی در روسیه اجرایی شد که به نهادهای نظارتی این اختیار را می‌دهد که ارتباط با شبکه جهانی را در مواقع اضطراری قطع کنند. همچنین سانسور اینترنت در روسیه بر اساس قوانین بیشمار و از طریق مکانیزم‌های متعددی اعمال می‌شود.
 
VK بزرگ‌ترین شبکه اجتماعی بومی در روسیه
فیس‌بوک و توییتر برخلاف سایر نقاط جهان، در روسیه از محبوبیت زیادی برخوردار نیستند. البته این بدان معنا نیست که پلتفرم‌های شبکه‌های اجتماعی غربی در روسیه حضور چشمگیری ندارند، چراکه یوتیوب با 85 درصد سهم کاربران فعال در شبکه‌های اجتماعی، رهبر بازار در روسیه است. واتساپ با 59 درصد و اینستاگرام با 46 درصد نیز در این کشور محبوب‌اند. با این حال در کنار شبکه‌های اجتماعی بین‌المللی،VK  یکی از بزرگ‌ترین شبکه اجتماعی در روسیه است. در حدود 83  درصد از کاربران شبکه‌های اجتماعی این کشور در این پلتفرم فعال هستند. از لحاظ سبک و عملکرد، VK شباهت زیادی به فیس‌بوک دارد. OK (OdnoKlassnik) با 55 درصد سهم بازار از دیگر شبکه‌های اجتماعی بومی محبوب در روسیه است که برخلاف VK، بیشتر مورد علاقه روس‌های مُسن است.
 
تاثیر معکوس فیلتر تلگرام بر محبوبیت آن
تلگرام در روسیه به ویژه در مسکو و سن‌پترزبورگ محبوبیت بالایی دارد. می توان گفت تلاش برای مسدود کردن این پیام‌رسان توسط دولت روسیه تأثیر معکوس داشت و باعث محبوبیت بیشتر آن شد. در نتیجه اکنون تلگرام به عنوان مکانی امن برای اخبار و گفتگوها در روسیه شناخته می‌شود.
 
چین چگونه فضای مجازی را کنترل می کند؟
چین یکی از محدودترین کشورها در جهان از نظر اینترنت است. هسته اصلی مدیریت فضای مجازی این کشور بر عهده شورای عالی امنیت فضای مجازی و توسعه جامعه اطلاعاتی بوده که از اداره کل فضای مجازی چین به عنوان بازوی اجرایی خود استفاده می‌کند. از آنجا که دولت جمهوری خلق چین بسیاری از وب‌سایت‌های خارجی را مسدود می‌کند، همه وب‌سایت‌هایی که در چین فعالیت می‌کنند، باید دارای مجوز ICP از وزارت صنعت و فناوری اطلاعات باشند.
 
از دیگر اقدامات کنترلی صورت گرفته توسط چین می‌توان به کنترل اطلاعات از مبدأ اشاره نمود. بر این اساس، حکومت چین صاحبان سکوهای خارجی را مجبور به اطاعت از خواسته‌های خود کرده که در غیر این صورت آن سکو فیلتر خواهد شد. برای مثال در یک مقطع زمانی، دولت چین شرکت گوگل را مجبور به نمایش روایتی منحصربه‌فرد برای کاربران چینی در موضوعی خاص کرده بود. با توجه به توانمندی سپر طلایی چین در بحث فیلترینگ، کمتر سکویی مایل به مخالفت با خواسته های حکومت چین بوده است. طبق قوانین چین، همه شبکه های اجتماعی از جمله وی چت در صورت نیاز مجبورند که داده‌های کاربران خود را تحویل حزب کمونیسم حاکم بدهند. مقامات دولتی نه‌تنها محتوای وب‌سایت‌ها را مسدود می‌کنند، بلکه دسترسی افراد به اینترنت را نیز زیر نظر دارند.

همچنین نگرانی در مورد حریم خصوصی و امنیت داده‌ها از مهم‌ترین موضوعات در چین به شمار می رود. در همین راستا شرکت‌های اینترنتی چینی به‌جای تمرکز صرف بر ساخت محصول یا ارائه خدمات، بر ساخت کل اکوسیستم‌ها تمرکز دارند. آن‌ها به این فکر می‌کنند که چگونه کل سبک زندگی کاربر را تحت تاثیر قرار دهند.
 
دیوار آتش بزرگ چین
پروژه سپر طلایی، یک پروژه برای سانسور و مراقبت از اینترنت است که توسط وزارت امنیت عمومی چین از سال ۱۹۹۸ اجرا و به دیوار آتش بزرگ چین معروف شد. تحلیل گران معتقدند دیوار آتش بزرگ چین یکی از پیچیده‌ترین سامانه‌های کنترل اینترنت در مقایسه با سامانه‌های مشابه سایر کشورها است. نام این سامانه از ترکیب دو نام دیوار آتش و دیوار بزرگ چین گرفته شده است. این پروژه از نظر فنی ابعاد مختلفی دارد و دانشگاه‌ها و مؤسسات تحقیقاتی مختلفی از جمله دانشگاه هاربین و مؤسسه تکنولوژی رایانه آکادمی علوم چین در ایجاد آن نقش داشتند. دیوار آتش بزرگ چین کار خود را با مسدود کردن دسترسی به صفحات وب شروع کرد و بعد از توسعه‌های فراوان قابلیت مسدود کردن فیلترشکن‌ها، ارتباطات رمز شده و تور (Tor) به آن اضافه شده ‌است. با این حال طبق یافته‌های جدید، روش‌هایی برای دور زدن سانسور با استفاده از سرورهای پروکسی خارج از دیوار آتش نیز وجود دارد.
 
حکمرانی فضای مجازی در چین
سیاست‌های حکمرانی فضای مجازی در چین را می‌توان در چهار قالب اقتصادی و فنی، فرهنگی، امنیتی و مدیریتی و حقوقی دسته‌بندی نمود.
 
هدف حاکمیت اقتصادی و فنی، رقابت تنگاتنگ صنعت و کسب‌وکارهای چین با شرکت‌های سخت‌افزاری، نرم‌افزاری و خدمات دهندگان آمریکایی و همین‌طور حرکت به سمت خودکفایی در خصوص زیرساخت‌ها و تجهیزات فنی فضای مجازی است.
 
در بخش حاکمیت فرهنگی هدف دولت پژوهش وسیع در فناوری‌های پایه و بنیادین فضای مجازی و همین‌طور رقابت تنگاتنگ محتوای چینی با محتوای غیر چینی در رسانه‌های نوین فعال در چین است.
 
کاهش وابستگی به زیرساخت و خدمات آمریکایی از اهداف حاکمیت امنیتی است و وضع قوانین تقویت حاکمیت چین در فضای مجازی، مدیریت و تنظیم گری واحد اجرایی در انجام خدمات در فضای مجازی در چین و همین‌طور بهره‌برداری وسیع از فرصت دیپلماسی فضای مجازی برای توسعه حاکمیت چین و امکان نظارت مطلوب بر فضای مجازی چین از اهداف حاکمیت مدیریتی و حقوقی در این کشور است.
 

پیام رسان های داخلی مورد استقبال کاربران چینی
چینی‌ها عاشق شبکه‌های اجتماعی هستند و این اشتیاق تا حدودی به اعتیاد تبدیل شده است. شبکه‌های اجتماعی در چین امروزه به عنوان ابزاری برای تبادل‌نظر، تبلیغات و رشد کسب‌وکارها به کار گرفته می شوند. در بین انبوهی از برنامه‌های کاربردی در این کشور، اپلیکیشن «وی چت» یکی از مهم‌ترین شبکه‌های اجتماعی چین است. وی چت به کاربرانش این امکان را می‌دهد تا غذا سفارش دهند، بلیط رزرو کنند، فیلم، عکس و همین‌طور مقاله به اشتراک بگذارند. وی چت اکنون حدود یک میلیارد کاربر فعال دارد. ویبو، بایدو، کیوکیو و تیک تاک از دیگر اپلیکیشن‌ها و موتور جستجوهای داخلی محبوب در چین هستند.
 
فعالیت شبکه های اجتماعی غربی در چین
چین برای هر شبکه اجتماعی غربی مطرح که امروزه میلیون‌ها کاربر در سراسر دنیا دارد یک شبکه جدید اجتماعی طراحی و راه‌اندازی کرده تا ضمن جلوگیری از اثرات منفی شبکه‌های اجتماعی خارجی بر جامعه چین، محدودیت‌ها و مشکلات شبکه‌های اجتماعی خارجی را هم نداشته باشند. مردم چین از لحاظ سنتی علاقه زیادی به شبکه‌های اجتماعی غربی ندارند و به دلیل عدم آشنایی با زبان خارجی نیز رویکرد چندانی به این شبکه‌ها نشان نمی‌دهند. به همین دلیل حتی اگر در چین شبکه‌های اجتماعی غربی در دسترس باشند، بسیار کمتر از کشورهای دیگر مورد استفاده قرار می گیرند.
 
نتیجه‌گیری
چنانکه مشاهده شد کنترل فضای مجازی در روسیه و چین به ‌صورت سخت‌گیرانه‌ ای اجرا می شود. در کنار قوانین موجود در هر دو کشور و همین‌طور بحث اینترنت ملی، این کشورها قوانینی محکم و دشواری در جهت امنیت فضای مجازی برای کشورهای خود وضع کرده‌اند که از این حیث به خصوص مردم چین برای دسترسی به اینترنت و فضای مجازی با چالش‌های زیادی روبه‌رو هستند. همچنین هر دو کشور شبکه های اجتماعی پیشرفته بومی خود را دارند که به دلیل فرهنگ عامه موجود در این کشورها، نسبت به شبکه های اجتماعی مشابه خارجی از محبوبیت بیشتری برخوردار هستند.

عطنا را در شبکه های اجتماعی دنبال کنید:

اینستاگرام                                              تلگرام

ارسال نظر
نام:
ایمیل:
* captcha:
* نظر:
مطالب دیگر
چگونه مسائل جنسی را به کودک آموزش دهیم؟
یک استاد دانشگاه در گفتگو با عطنا بررسی کرد

چگونه مسائل جنسی را به کودک آموزش دهیم؟

تربیت جنسی امری ضروری است و آموزش آن را از هر سنی که کودک شروع به سوال پرسیدن می کند باید شروع کرد. اما به طور کلی اولین زمان برای این آموزش 3 تا 5 سالگی است. چون کودک در این برهه سنی کنجکاوی هایی دارد
فقدان سرمایه اجتماعی، نظام سیاسی را با چالش‌ روبرو می‌کند/ مهاجرت یکی از نتایج شکاف میان دولت و ملت است
یک جامعه شناس در گفتگو با عطنا مطرح کرد

فقدان سرمایه اجتماعی، نظام سیاسی را با چالش‌ روبرو می‌کند/ مهاجرت یکی از نتایج شکاف میان دولت و ملت است

یک استاد دانشگاه معتقد است: «نهادهای دولتی و حاکمیتی نقش مهمی در اعتماد عمومی دارند و در واقع عملکرد نهادهای اجتماعی و سیاسی است که اعتماد را خلق می‌کند یا باعث کاهش آن می‌شود.»
فضای مجازی را باید کنترل کرد/ باید به سمت اینترانت حرکت کنیم
یک جامعه شناس در گفتگو با عطنا:

فضای مجازی را باید کنترل کرد/ باید به سمت اینترانت حرکت کنیم

در حال حاضر در معرض تهدید جدی هستیم. طرح مجلس درباره ساماندهی فضای مجازی اولین گام در جهت داشتن برنامه برای مدیریت فضای مجازی است و البته نباید به روش‌های نادرست مثل قطع کردن اینترنت روی بیاوریم.
مدیریت فضای مجازی در آمریکا و کره جنوبی چگونه است؟
بررسی قوانین اینترنت در کشورهای دیگر (1)

مدیریت فضای مجازی در آمریکا و کره جنوبی چگونه است؟

TikTok و WeChat دو شبکه اجتماعی چینی هستند که در دنیا با استقبال روبه‌رو شده‌اند، اما در زمان ریاست جمهوری ترامپ استفاده از این اپلیکیشن‌ها در امریکا به دلیل نگرانی های امنیتی ممنوع اعلام شد.
پر بازدیدها
آخرین اخبار